Επειδή η ιστορική αλήθεια είναι πάντα πιο σύνθετη απ’ ό,τι νομίζουμε…
Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει ή διαβάσει, όταν περιγράφονται παθογένειες της νεοελληνικής κοινωνίας, τη φράση «τι περιμένεις από ανθρώπους μιας χώρας που δεν γνώρισε ποτέ τον Διαφωτισμό«; Ή, πάλι, ότι την ύπαρξή του το ελληνικό κράτος τη χρωστά στις Μεγάλες Δυνάμεις; Δίχως αμφιβολία και οι δύο φράσεις περιγράφουν μέρος της ιστορικής αλήθειας. Ίσως, όμως, και να μην αποκαλύπτουν ολόκληρη την αλήθεια.
Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον τρίτομο έργο του «Η Ελλάδα και τα Βαλκάνια«, ο Γάλλος συγγραφέας Ολιβιέ Ντελόρμ παρουσιάζει μια αρκετά διαφορετική εικόνα του νεότερου ελληνισμού και της συμβολής του στη διαμόρφωση των Βαλκανίων. Παρούσα σε κάθε περιοχή της Βαλκανικής, η ελληνική ελίτ δεν αποτελεί μόνο το δεξί χέρι της οθωμανικής εξουσίας, αλλά και τον κύριο φορέα του γαλλικού Διαφωτισμού τον οποίο έχει ασπασθεί με πάθος. Με τα σχολεία, τις εφημερίδες, τις σχέσεις της με τη Δύση και τις ιδέες της ξυπνά παντού ανησυχίες πολιτικές, πολιτισμικές κι εθνικές, λειτουργώντας τελικά ως καταλύτης εθνικοαπελευθερωτικών τάσεων κι αγώνων. Η ανεξαρτησία (η ελληνική αλλά και των λοιπών Βαλκάνιων) δεν είναι, κατά τον Ντελόρμ, έργο των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες λειτούργησαν πάντα ανασχετικά, εμφορούμενες από συντηρητισμό και επιθυμία να ελέγξουν τα πάντα (προκρίνοντας, επομένως, να διατηρήσουν στη ζωή τον «Μεγάλο Ασθενή», μια κι αυτό εξυπηρετούσε καλύτερα τα συμφέροντά τους).
Συνολικά, μια εξαιρετικά κολακευτική παρουσίαση του νεότερου ελληνισμού από έναν άνθρωπο ερωτευμένο με την Ελλάδα, ο οποίος ζει μεταξύ Παρισιού και Νισύρου.
Olivier Delorme: «La Grèce et les Balkans«, 3 τόμοι, σειρά «Folio«, εκδ. Gallimard, Παρίσι, Οκτώβριος 2013
[βλ. και την παρουσίαση του βιβλίου από τον Μωρίς Σαρτρ στο τελευταίο τεύχος του «L’Histoire«, αριθ. 395, Ιανουάριος 2014, σελ. 90]
[Facebook, 13 Ιανουαρίου 2013]
Ρογήρος, επί παντός επιστητού 